کرونا؛ حریم خصوصی در دوران همه‌گیری
حق نشر عکس
Getty Images
دوران عجیبی را می‌گذرانیم:
-در آلمان کشوری که شاید بیشترین حساسیت را در حفظ حریم خصوصی دارد، استفاده از یک اپلیکیشن موبایل را برای ردیابی کسانی که با فرد مبتلا به کرونا در تماس بوده‌اند در دست بررسی دارد.
-هفته گذشته، نخست وزیر بریتانیا عکسی از جلسه آنلاین کابینه منتشر کرد که با استفاده از اپلیکیشن زوم تشکیل شده بود. در این عکس شناسه جلسه و شناسه کاربری وزرا بوضوح دیده می‌شد.
-این روزها میلیون‌ها نفر بدون هیچ نگرانی درباره حریم خصوصیشان، با اپلیکیشن‌های کنفرانس ویدیویی، داخل خانه‌ها‌شان را به نمایش می‌گذارند.
-سیستم بهداشت و درمان همگانی انگلستان اکنون آزادی عمل بیشتری در به اشتراک گذاشتن اطلاعات بیماران مبتلا به کرونا یافته است. این اطلاعات به فهم روند شیوع و گسترش ویروس و مدیریت مبتلایان یا افراد در معرض خطر کمک می‌کنند، اطلاعاتی مثل “جای این بیماران، تماس‌هایشان، غربالگری، نظارت، و مشخص کردن آنها”.
این یعنی پرشکان و کارکنان بیمارستان که تا سر حد وسواس مواظب حفظ اطلاعات بیماران بودند اکنون می‌توانند کمی آسوده‌تر باشند. به عنوان مثال قبلا بینایی‌سنج، نمی‌توانست اسکن چشم را به بیمارستان ایمیل کند و فرد باید با موبایلش از این اسکن عکس می‌گرفت و با خود به بیمارستان می‌برد. به دلیل این سختگیری‌ها، بعضی قوانین جدید منطقی به نظر می‌آیند.
آیا کاهش سختگیری در قوانین سابق به دلیل این همه‌گیری است یا دولت‌ها و شرکت‌ها می‌خواهند به بهانه شرایط اضطراری حقوق شهروندانشان را زیر پا بگذارند؟
دو دیدگاه وجود دارد. یک دیدگاه این است که نگرانی در مورد حریم خصوصی افراد هنگام مقابله با ویروس نه تنها بی‌ربط بلکه مرگبار است. دیدگاه دوم متعلق به طرفداران حریم خصوصی است. به نظر آنها زیر نظر گرفتن افراد آلوده به ویروس می‌تواند باعث شکل‌گیری دولت تجسس (Surveillance state) شود.
این تضاد عقاید در مورد اپلیکیشن‌های ردیابی به اوج می‌رسد که اکنون در تعدادی از کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا استفاده از آنها در دست بررسی است.
کنسرسیوم دانشمندان اروپایی که به طراحی و تولید این اپلیکیشن‌ها کمک می‌کند، در کنفرانس خبری خود اعلام کرد محور اصلی کارش حفظ حریم خصوصی است. هانس-کریستین بووس متخصص هوش مصنوعی و مشاور آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان یکی از پیشروان این طرح است. به عقیده او یکی از سوال‌های اصلی این است که آیا می‌توانیم با رعایت کامل حریم خصوصی، ردیاب فاصله (proximity-tracing) بسازیم؟
محققان این کنسرسیوم به این نتیجه رسیده‌اند که این امر امکان پذیر است. اگر این سیستم‌ها بر اساس سیگنال‌های بلوتوث و شناسه‌های کاربری ناشناس باشند، می‌توان حریم خصوصی را حفظ کرد. اپلیکیشن سنگاپوری “تریس توگثر” یک مثال خوب است.
با این حال همه کشورها این موضوع را خیلی جدی نمی‌گیرند:
-اپلیکیشن نظارت اجتماعی روسیه برای کسانی که آزمایش کرونایشان مثبت شده، درخواست دسترسی به تماس‌های تلفنی، محل‌ها، دوربین، اطلاعات شبکه، حافظه موبایل و سایر اطلاعات را می‌کند برای اینکه مطمئن شوند در طول بیماری، فرد خانه را ترک نمی‌کند.
-تایوان هم از اطلاعات شبکه برای نظارت بر افراد در مدت قرنطینه استفاده می‌کند. در یک مورد، ۴۵ دقیقه بعد از خاموش شدن موبایل یک فرد تایوانی، پلیس به خانه‌اش رفت.
-شاید افراطی‌ترین گزینه نرم‌افزاری است که یک شرکت اسراییلی سازنده جاسوس افزار به نام NSO Group قصد فروش آن را دارد. این شرکت روزی را می بیند که دولت‌ها از اپراتورهای موبایل خواهند خواست تمام اطلاعات مربوط به تحرکات تمام کاربرانشان را در اختیارشان بگذارد.
-تیمی که در بریتانیا روی این اپلیکیشن‌ها کار می‌کند بخوبی می‌داند اگر بخواهد حداقل ۶۰ درصدمردم این نرم افزار را نصب کنند نباید اعتماد عمومی را از دست بدهد. اینکه دولت تمام فعالیت‌های فرد را کنترل کند می‌تواند مخالفت کاربران را بر انگیزد.
تولید و بکارگیری سریع این اپلیکیشن‌ها و فناوری‌ها، همراه با کنار گذاشتن چند قانون حریم خصوصی، می‌تواند به برداشتن هر چه زودتر محدودیت‌های تردد و تعطیلی‌ها منحر شود. اما به نظر می‌رسد کشورهایی مثل بریتانیا که در رابطه با حریم خصوصی محتاطانه عمل می‌کنند، تکنولوژی ردیابی افراد را دیرتر به کار بگیرند. به این ترتیب طول دوره محدودیت و تعطیلی هم بیشتر می‌شود.
آیا شهروندان حاضرند حق خروج از خانه و رفتن سر کار را با حق حفظ حریم خصوصی معاوضه کنند؟ این ویروس ما را مجبور می‌کند به اولویت‌های زندگیمان دوباره فکر کنیم.